Jak ustalić, jaki jest temat przewodni mojej historii?

Kiedyś napisałam, że jeśli książka jest zupą, to temat przewodni (z ang. theme) jest wodą. Składki nadają smaku, ale bez wody daleko nie zajedziemy. Theme jest naszą podstawą, wiadomością, którą chcemy wykrzyczeć światu poprzez naszą pracę.

Jak jednak zrozumieć, jaki jest temat przewodni naszej opowieści? Dzisiaj pochylimy się nad tą kwestią i, mam nadzieję, nie tylko znajdziesz theme dla swojej aktualnej opowieści, ale łatwiej pójdzie Ci to również następnym razem.

Jakie są popularne tematy przewodnie?

• Dobro zawsze zwycięża nad złem;
• Miłość jest ślepa;
• Krąg życia (wszystko przemija);
• Przeznaczenia nie oszukasz (pozdrawiamy Edypa);
• Czym jest prawdziwe piękno?

To tylko pięć przykładów, podczas gdy możliwości są nieskończone. Czasami theme jest bardzo ogólny (dobro kontra zło; lojalność; przyjacielska miłość), a czasami konkretny (zaczynamy żyć, dopiero gdy na horyzoncie majaczy śmierć).

Jak znaleźć temat przewodni swojej historii?

Rozgrzejmy się.

Tak się składa, że tematy przewodnie niejednokrotnie są powiązane z gatunkami. Kryminały krążą wokół szeroko pojętej sprawiedliwości, walce dobra ze złem itp. Romanse to oczywiście przede wszystkim miłość, miłość i jeszcze raz – miłość! Przygodówki? Cóż, na przykład odwaga.

Możesz przywołać z pamięci książki lub filmy o podobnej tematyce i określić ich theme.

No dobrze, mamy więc listę tematów przewodnich.

To było wymagające zadanie, ale sądzę, że też bardzo wzbogacające. Dzięki temu dowiedziałaś(łeś) się, czym możesz kierować się podczas wyboru własnego tematu przewodniego. Nie musimy silić się na oryginalność, bo w tym przypadku świetnie sprawdzają się prawdy powszechnie znane.

Więcej Wam powiem. Przeciętny odbiorca ma konkretne oczekiwania dotyczące wybranego przez niego gatunku. Włączając kryminał, ma nadzieję, że złapią mordercę i sprawiedliwość zwycięży. Przy komedii romantycznej liczy na to, że główna bohaterka wreszcie rzuci dupka i zrozumie, że prawdziwe szczęście ma tuż pod nosem!

Nie ma niczego złego w spełnianiu oczekiwań odbiorcy. Ba! To wręcz wskazane.

Idźmy dalej. Temat przewodni i fabuła to nie to samo.

Fabuła opowiada o wydarzeniach naszej historii (np. pewien chłopiec dowiaduje się, że jest czarodziejem, a potem, że niejaki Voldemort zabił mu rodziców, a teraz chce zabić jego, więc ogólnie to dzieciak ma przesrane), a temat przewodni jest prawdą, która kryje się za tymi wydarzeniami (np. dobro zawsze zwycięża nad złem).

Są ze sobą ściśle połączone, ponieważ to, co się dzieje (fabuła) odkrywa przed czytelnikiem całe znaczenie historii (theme).

Na przykład:

Emerytowany tajny agent postanawia zemścić się na ludziach, którzy zabili mu rodzinę.

To dość popularny motyw filmów akcji, prawda? Teraz czas na Ciebie. Zastanów się, jak opisać swoją historię w jednym zdaniu!

Masz to zdanie?

Fantastycznie. Teraz już wiemy, o czym jest Twoja opowieść (fabularnie). Z tego opisu prawdopodobnie znamy też jej gatunek (kryminał, romans, powieść obyczajowa, przygodowa, young adult itd.) i wiemy, czego może spodziewać się po nim odbiorca.

A teraz pogadajmy o protagoniście/protagonistce.

Każdy szanujący się bohater przechodzi przemianę na lepsze. Droga, jaką przebył, czegoś go uczy, więc ten wyciąga wnioski na przyszłość. No i fajnie, odbiorcy to lubią.

Postać na samym początku nie startuje z miejsca, w którym jest stuprocentowo zadowolona ze swojego życia, wie wszystko, wszystko potrafi, rozumie i w ogóle jest taka och i ach. Chyba że to Mary Sue, ale o ideałach nie rozmawiamy.

Przed naszą bohaterką długa droga, która wpłynie również na jej podróż wewnętrzną.

Wiesz już, o czym jest Twoja opowieść. Znasz przykładowe tematy przewodnie dzieł podobnych Twojemu. Masz również świadomość tego, czego musi nauczyć się Twoja główna postać.

Masz wszystko.

Twoja postać ma na początku pewną wadę, która wymaga przemiany. Przeżywa przygody, które doprowadzą ją do konkretnych wniosków (właśnie tej przemiany).

Fabuła oraz ta lekcja dotyczą Twojego tematu przewodniego.

Brzmi to troszkę skomplikowanie, no nie? Przyjrzyjmy się więc jeszcze przykładom. Weźmy najpierw na tapet Łączy nas nienawiść.

Ambitna młoda kobieta robi wszystko, aby zdobyć pracę marzeń.

Jaki to gatunek? Obyczaj z romansem.

A jakie są najczęstsze motywy w romansach i czego może się po takim spodziewać odbiorca?

• miłość jest ślepa;
• pozory mylą;
• kochać to nie to samo, co być kochanym;
• czasem znajdujemy uczucie w najmniej spodziewanym miejscu;
• przeciwieństwa się przyciągają;
• najważniejsze w życiu to kochać i być kochanym;
• wytrwałość popłaca;
• druga szansa;
• o miłość warto walczyć;
• prawdziwa miłość nie krzywdzi;
• miłość może uczynić nas lepszym człowiekiem;
• miłość to poświęcenie;
• od przyjaźni do miłości jeden krok…

I TAK DALEJ. Oczywiście można iść też w drugą stronę i poopowiadać o jej mniej chwalebnych stronach, ale to nie do mojego przykładu.

Jaką lekcję bohaterka wyciągnie ze swojej przygody?

Pieniądze nie są w życiu najważniejsze. Ważniejsze od nich są relacje.

Jak widzicie, zdanie opisujące całą fabułę dotyczyło pracy, którą bohaterka chciała za wszelką cenę zdobyć. Lekcja też poniekąd jej dotyczy – nie praca i nie kasa są najważniejsze, tylko relacje z innymi ludźmi.

A od relacji to już krok do miłości, również romantycznej.

Jaki więc jest theme tej opowieści?

Ba, powiedziałabym, że mamy tutaj nawet więcej niż jeden.

Ten, dotyczący obyczajowej części opowieści: relacje są ważniejsze od pogoni za karierą.

I ten romantyczny, którego także wyglądają odbiorcy: najważniejsze w życiu to kochać i być kochanym, chociaż spokojnie można by też podciągnąć: pozory mylą, miłość można znaleźć w najmniej spodziewanych miejscówkach, przeciwieństwa się przyciągają...

A JEDNAK NAJWAŻNIEJSZY I NAJGŁOŚNIEJ WYBRZMIEWAJĄCY DOTYCZY ŚCIŚLE LEKCJI GŁÓWNEJ BOHATERKI: RELACJE SĄ WAŻNE.

Jak widzicie, Wasza opowieść może mieć więcej niż jeden theme, ale zawsze znajdzie się ten główny, najważniejszy.

Kolejny przykład Narzeczony mimo woli (film z 2009 roku)

W jednym zdaniu:

Despotycznej i nieszanującej ludzi redaktorce grozi deportacja, więc aby jej uniknąć, zmusza swojego asystenta do małżeństwa.

Opowiem Wam dwa słowa więcej na temat tej fabuły: asystent Margaret (ten zmuszony do ożenku przez wredną przełożoną) zabiera ją do swojej rodziny na urodziny babci. Główna bohaterka, która bardzo młodo straciła rodziców, przypomina sobie, czym są miłość i troska.

Jaki to gatunek? Komedia romantyczna, ale jako że tematy przewodnie tego gatunku opisywałam powyżej, teraz się już wstrzymam.

Jaką lekcję musi odrobić (i odrabia) Margaret?

Udawanie zimnej odpycha ode mnie ludzi, dzięki czemu trudnej im mnie skrzywdzić, ale wówczas nie mogą mnie też kochać.

Jaki jest więc główny theme tej opowieści?

Unikanie relacji nie chroni nas przed zranieniem.

To jeszcze jeden: Ratatuj (film z 2007 roku)

W jednym zdaniu:

Kochający gotowanie szczur Remy przez przypadek trafia do najlepszej paryskiej restauracji i pod przykrywką (albo pod czapką he he) zaczyna tam pracować.

(Pod przykrywką, ponieważ zasadniczo szczury nie są zbyt mile widziane w restauracjach).

Jest to bajka, film familijny. Jakich więc tematów przewodnich można się po takowych spodziewać?

• Znaczenie przyjaźni;
• Potrzeba okazywania emocji;
• Relacje pomiędzy dziećmi i opiekunami;
• Podążanie za marzeniami;
• Inny nie znaczy gorszy;
• Strach nie jest powodem do wstydu.

I tak dalej!

A jaką lekcję odrabia Remy?

To, że jestem inny nie czyni mnie gorszym. Jeśli będę wierzył w swoje marzenia, wszystko stanie się możliwe.

Patrząc na lekcję, jaką odrobił Remy, bardzo łatwo jest nam zgadnąć theme, prawda?

Każdy może marzyć i te marzenia spełniać.

BUM! Mamy to!

Kiedy znamy fabułę naszej opowieści, wiemy, o czym jest i do czego prowadzi, tak naprawdę mamy z tyłu głowy to, co chcemy nią przekazać. Nawet jeśli wydaje nam się, że jest zupełnie inaczej.

Jeśli znamy wadę naszej głównej postaci i to, jaką musi przejść przemianę, odkrycie tematu przewodniego to bułka z masłem, ponieważ zazwyczaj to główny bohater niesie jego ciężar.

Masz już jednozdaniowe streszczenie Twojej powieści. Wiesz, jaki to gatunek i znasz popularne tematy przewodnie z nim związane. Zaplanowałeś(łaś) przemianę protagonisty(stki).